Wéi erkennt ee Fake News?

Fir Fotoen oder Videoen z‘iwwerpréiwe gëllen änlech Prinzippie wéi bei Text. Bei Fotoe kann een zousätzlech eng ëmgedréite Billerrecherche maachen: sou kann een z.B. erausfannen, ob et sech em eng manipuléiert Versioun vun engem anere Bild handelt. Dat kann ee mat der Reverse Image Search vu Google oder och z.B. TinEye maachen. Bei Videoe kann een mat Hëllef vum YouTube Data Viewer vun Amnesty International iwwerpréiwen, ob et sech em en Originalvideo handelt. 

Den uewe beschriwwene „Confirmation Bias“ ass just ee Beispill vun engem Effekt, deen eis Gehier dozou verleede ka falsch Conclusiounen ze zéien.  An dësem Artikel op ZEIT ONLINE weist de Professer fir Allgemeng Psychologie a Kognitiounsfuerschung Markus Knauff am Kontext vum Coronavirus op 9 Effekter a Feeler hin, déi eist Gehier beim Verschaffe vun Informatioune maache kann:

• „Wann s Du am Netz eppes Neies iwwert de Virus gewuer gëss, denk net direkt dass Du dat virdru scho gewosst häss.“ (hindsight bias)
• „Wéi eist Gehier eng Behaaptung verschafft, hänkt och vun de Wierder of, déi benotzt ginn.“ (Framing-Effekt)
• „Sich net no Informatiounen, déi Deng Opfaassungen iwwert de Virus bestätegen.“ (confirmation bias)
• „Zweiwel un deem, wats Du selwer an anerer iwwert de Virus mengen ze wëssen oder fir richteg halen.“ (Dunning-Kruger-Effekt)
• „Wann no engem Evenement A en Evenement B kënnt, ginn d’Leit meeschtens onbewosst dovun aus, datt déi zwee zesummenhänken.“ (illusory causality oder Kausalfehler) 
• „Verlooss Dech am Netz an am Ëmgang mat Medien net op däi ‚gesonde Mënscheverstand‘.“ (gut feeling error)
• „D’Leit halen Evenementer fir méi warscheinlech, wat se méi disponibel an hirem Gehier sinn.“ (availability error)
• „Passt op Argumenter op, déi keng sinn.“ (slippery slope argument)
• „A ganz wichteg: Ënnerschätz d’Wierkung vu Feelinformatiounen net.“

„Hautzedaags gëllen als Fake News Falschmeldungen, déi glafwierdegem Journalismus änlech sinn, awer komplett fräi erfonnt si, fir Lieser ze täuschen a fir domadder fir Opmierksamkeet, Weiderverbreeden a Publicitéitsrecette fir hier Auteuren ze suergen. Dacks gi se gezielt iwwer Sozialmedie verbreet.“ Sou gi Fake News am Dossier „Desinformation in den Medien“ vu BEE SECURE definéiert.

Och wann Abrëllswitzer genee wéi Fake News Lieser gezielt täusche wëllen, gëtt et awer ee wichtegen Ënnerscheed: si ginn an der Reegel den Dag duerno vum selwechten Auteur/Editeur richteg gestallt. Dat geschitt mat Fake News meeschtens just dann, wa professionell Faktencheck-Equippen se als solch entlarven.

Fuerscher vun der Uni Lancaster hu stilistesch a strukturell Gemeinsamkeeten an Ënnerscheeder vu confirméierten Abrëllswitzer, Fake News a seriöen Noriichte méi genee analyséiert. Si hu festgestallt, datt Abrëllswitzer a Fake News z.B. allebéid eng méi einfach Sprooch benotzen an an der Reegel méi kuerz si wéi seriö Noriichten. Da feele bei Abrëllswitzer a Fake News och dacks konkret Detailer wéi z.B. wou a wéini eppes stattfënnt oder stattfonnt huet. Si benotzen och opfälleg oft Personalpronome wéi „mir“ a widderhuelen Nimm vu Persoune wéi „Hillary Clinton“ oder „Donald Trump“ méi dacks.

Dat Wëssen hu d’Fuerscher benotzt fir en Algorithmus ze trainéieren, dee Fake News am Internet erkenne soll. D’Resultat: wann Abrëllswitzer als Trainingsmaterial benotzt goufen, konnt den Algorithmus 65 vun 100 Fake News korrekt identifizéieren. Wa Fake News als Trainingsmaterial benotzt goufe louch d’Trefferquote bei 72 vun 100. Abrëllswitzer kéinten also an Zukunft vläicht net just witzeg, mee och nach nëtzlech sinn.

Wou den Abrëllsgeck hier kënnt, weess een net genee. Et ginn awer e puer Theorien diskuttéiert. Déi am waitste verbreed ass déi vun enger Kalennerreform. 1564 huet de franséische Kinnék Charles IX en neie Kalenner décidéiert, deen den 1. Januar als Neijoersdag definéiert huet. Bis dohinner gouf dat neit Joer ëmmer den 1. Abrëll agelaut. No der Kalennerreform hu Leit aus Witz  ëmmer nach den 1. Abrëll Invitatioune fir Neijoersfestivitéite geschéckt, déi et awer net méi gouf. Ween trotzdem den 1. Abrëll um Fest opgetaucht ass, gouf ausgelaacht.

Et ginn och nach aner, méi religiéis a méi witzeg Erklärungen, déi een hei noliese kann.

Et ginn och Leit déi bewosst Fake News streeën, fir richteg Noriichten ze diskreditéieren. Esou huet laut dem Faktencheck-Team vun der Washington Post den US-amerikanesche Präsident Donald Trump a senger Amtszäit vu 4 Joer iwwer 30.000 mol falsch oder mëssverständlech Saache behaapt.